Đâu là nguyên nhân khiến nhập siêu của Việt Nam với Malaysia tăng mạnh?

Nhập khẩu xăng các loại tăng 128,4%

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Malaysia trong 4 tháng đầu năm 2024 đạt 4,9 tỷ USD, tăng tới 21,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Malaysia là 1,66 tỷ USD, giảm nhẹ 0,16% so với cùng kỳ, kim ngạch nhập khẩu đạt 3,24 tỷ USD, tăng mạnh tới 36,5% so với cùng kỳ.

4 tháng đầu năm 2024, nhập khẩu xăng các loại của Việt Nam từ Malaysia tăng 128,4% so với cùng kỳ

Xuất khẩu hầu như không thay đổi nhưng nhập khẩu tăng rất mạnh và giá trị tuyệt đối của kim ngạch nhập khẩu gần gấp đôi xuất khẩu đã cho thấy nhập siêu từ Malaysia lại trở thành vấn đề đáng lưu tâm.

Cụ thể, giá trị nhập siêu gần bằng kim ngạch xuất khẩu, lên tới 1,58 tỷ USD, tăng gần 121,7% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ từng mặt hàng thì có thể nhận thấy nguyên nhân cơ bản là Việt Nam tăng nhập khẩu mạnh sản phẩm xăng dầu và khí hóa lỏng từ Malaysia làm cho cán cân thương mại nghiêng mạnh về phía bạn.

Cụ thể, nhập khẩu xăng các loại tăng 128,4% lên 936 triệu USD so với cùng kỳ, nhưng mặt hàng này chiếm tỷ trọng lên tới 28,5% trong tổng kim ngạch nhập khẩu. Các mặt hàng tăng mạnh khác là khí đốt hóa lỏng tăng tới 473,4% so với cùng kỳ lên mức 135,6 triệu USD và chiếm tỷ trọng 4,2% trong tổng kim ngạch nhập khẩu.

Mặt hàng chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhưng tăng mạnh như: Phương tiện vận tải khác và phụ tùng tăng tới 162,5% so với cùng kỳ; mặt hàng cao su tăng tới 196,6%; ngoài các mặt hàng tăng mạnh đáng chú ý là dầu mỡ động thực vật tăng 41,2%; hàng rau quả, quặng và khoáng sản khác; phân bón các loại; sản phẩm từ chất dẻo, cao su,…

Về xuất khẩu, nhiều các mặt hàng tăng trưởng, đặc biệt là các mặt hàng nông sản như gạo tăng tới 59,1% và chiếm tới 2% về tỷ trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu, chè tăng tới 45,3%, cà phê tăng tới 110,2% so với cùng kỳ. Bên cạnh đó, các mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn đều có mức tăng trưởng ấn tượng như: Điện thoại các loại và linh kiện tăng tới 29,7% và chiếm tỷ trọng 10,1%, trong khi đó, mặt hàng hóa chất tăng mạnh tới 257,6% và đã chiếm tỷ trọng 4%.

Những khuyến nghị với doanh nghiệp xuất khẩu

Thị trường Malaysia có sức mua khá, nhu cầu đa dạng và gần gũi về văn hóa tiêu dùng với hàng Việt Nam. Bên cạnh đó, có độ mở thị trường lớn và mức độ rào cản tương đối thấp với hàng xuất khẩu của Việt Nam do cùng tham gia nhiều hiệp định tự do hóa thương mại khu vực;…. là những yếu tố thuận lợi cho hàng hóa của Việt Nam vào thị trường này.

Tuy nhiên, việc hàng hóa Việt Nam tham gia thị trường này đang có sự cạnh tranh khốc liệt với nước xuất khấu khác, nhất là Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… do thị trường Malaysia tương đối mở cho hàng nhập khẩu.

Mặt khác, các mặt hàng thực phẩm yêu cầu có chứng chỉ Halal trong khi việc cấp chứng chỉ này không phải do cơ quan nhà nước Việt Nam quản lý mà do các cơ quan chính quyền một số nước Hồi giáo công nhận. Hiện chỉ có một đơn vị phi chính phủ cấp chứng chỉ Halal tại Việt Nam được JAKIM (thuộc Bộ phụ trách các vấn đề tôn giáo của Malaysia) công nhận. Các doanh nghiệp Việt Nam ngại tiếp cận thị trường do các rào cản về ngoại ngữ, sự khác biệt về văn hóa…

Nhiều doanh nghiệp trường hợp lừa đảo đã xảy ra làm giảm niềm tin trong giao thương. Nhiều doanh nghiệp e ngại thiết lập kênh phân phối cho sản phẩm của mình, gửi hàng mẫu, tham gia hội chợ hoặc gặp gỡ khách hàng tại địa bàn và hạn chế đầu tư vào việc đổi mới sản phẩm cho phù hợp thị hiếu người tiêu dùng sở tại, trong khi người tiêu dùng sở tại đã quen tiếp xúc với hàng hóa của các đối thủ cạnh tranh.

Thương vụ Việt Nam tại Malaysia khuyến nghị các địa phương, hiệp hội cần ăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại để đưa doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu của địa phương, thành viên hiệp hội tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp tại thị trường Malaysia như tổ chức hội chợ chuyên ngành hoặc tổng hợp các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam tại Malaysia… Phối hợp chặt chẽ với Thương vụ Malaysia trong việc triển khai các hoạt động xúc tiến tại thị trường Malaysia, nhất là việc xác minh đối tác.

Về phía các doanh nghiệp xuất khẩu trước khi thanh toán tiền hàng hay đặt cọc đối với doanh nghiệp mới, chưa gặp mặt thì cần kiểm tra thông tin đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm tên doanh nghiệp và số đăng ký kinh doanh và gửi Thương vụ xác minh.

Các doanh nghiệp xuất khẩu hàng thực phẩm cần lưu tâm đến xuất khẩu các sản phẩm thực phẩm có chứng chỉ Halal sang thị trường Malaysia do tỷ lệ người theo đạo Hồi ở Malaysia lớn và chỉ lựa chọn các sản phẩm được cấp chứng chỉ Halal. Ngoài ra, Malaysia đang tăng cường kiểm soát giá cả sinh hoạt do thiếu hụt nguồn cung một số loại thực phẩm, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm cho nhu cầu thiết yếu như trứng, gạo… nên quan tâm kết nối với hệ thống phấn phối để gia tăng xuất khẩu…